नयाँ आइजीपीको दौडधूप सुरु, सकिँदै ठाकुर ज्ञवालीको कार्यकाल

काठमाडौं, १६ असार ।

अबको ८ दिनपछि नेपाल प्रहरीले नयाँ कमाण्डर पाउँदैछ । हालका प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) ठाकुरप्रसाद ज्ञवालीले २४ असारपछि ३० वर्षे सेवा हदका कारण अनिवार्य अवकाश पाउनेछन् ।

ज्ञवाली घर गएसँगै २०४९ सालमा प्रहरी निरीक्षकबाट सेवा प्रवेश गरेका अधिकृतको समूहबाट एक जनाले २८ औं महानिरीक्षक बन्ने अवसर प्राप्त गर्नेछन् ।

जानकारहरुका अनुसार संगठनमा करियर प्लानिङको अभाव भएकै कारण प्रकाश अर्याल, सर्वेन्द्र खनाल र हालका आईजीपी ज्ञवाली डीआईजीबाटै आईजीपी भए । एआईजीको अनुभवविनै आईजीपी हुँदा संगठन हाँक्ने विषयमा परिपक्वता नदेखिएको कतिपय पूर्वप्रहरी अधिकृतहरुले टिप्पणी गर्दै आएका छन् ।

तर, चार वर्षपछि अब एआईजीबाट आईजीपी छनोट हुँदैछ । हाल नेपाल प्रहरीमा तारिणी लम्साल, शैलेश थापा क्षेत्री र हरिबहादुर पाल प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) छन् ।

उनीहरुमध्ये लम्साल आईजीपी ज्ञवालीकै ब्याचका अधिकृत हुन् । त्यसैले क्षेत्री र पाल अब महानिरीक्षक बन्ने दौडमा छन् । उनीहरुमध्ये एक जनाले १८ वैशाख २०७९ सम्म नेतृत्व सम्हाल्नेछन् ।

आईजीपी नियक्तिको समय नजिकिँदै गर्दा एआईजीद्वयले आ–आफ्नो पक्षमा लबिङ तीब्र बनाएका छन् । यद्यपि, विगतमा जस्तो एकअर्काविरुद्ध दोषारोपण नगर्ने सहमति भएको दुवैले बताउने गरेका छन् ।

सरकारले भने हालसम्म आईजीपी नियुक्तिबारे निष्कर्ष निकालिसकेको छैन । गृह मन्त्रालयका एक अधिकारीका अनुसार हालसम्म महानिरीक्षक नियुक्तिबारे ठोस छलफल नै भएको छैन ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पनि त्यसबारे कुनै संकेत नदिएको उनले बताए ।

दुवैका आ–आफ्नै विशेषता

संगठन प्रमुख बन्ने होडमा रहेको दुवै अधिकृतको भिन्दाभिन्दै विशेषता छन् । प्रहरी अधिकृतहरुका अनुसार संगठनमा थापाको बौद्धिक र इमान्दार अधिकृतको छवि छ भने पाल अपरेसन र कमाण्ड कन्ट्रोलमा बलिया अफिसरका रुपमा चिनिन्छन् ।

थापा राजनीतिक समन्वयमा त्यति पोख्त नभएको पनि अधिकृतहरु बताउँछन् । महानगरीय प्रहरी कार्यालयमा रहँदा गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ ले थापालाई त्यति रुचाएनन् । गृह मन्त्रालयका एक अधिकारी भन्छन्, ‘उपत्यका प्रहरी प्रमुख हुँदा मन्त्रीज्यूसँग समन्वय गर्ने उहाँलाई जति अवसर थियो, त्यति सदुपयोग गर्न सक्नुभएन ।’

यद्यपि, पछिल्लो समय थापा सम्बन्ध सुधारमा लागेका छन् । इन्स्पेक्टरबाट सेवा प्रवेश गरेबाटै उनी आफ्नो ब्याचको पहिलो नम्बरमा रहन सफल भए । थापा राजनीतिक लबिङविनै संगठनले माया गरेर वरियतामा अगाडि बस्न सफल अधिकृत भएको संगठनका अधिकृतहरुको बुझाइ छ ।

पाललाई व्यापारिक घरानासँग निकट हुने गरेको आरोप पनि लाग्ने गरेको अधिकृतहरु बताउँछन् । तर, कार्यक्षेत्रमा प्रस्तुत गरेको क्षमताका हिसाबमा उनले आफूलाई अब्बल अधिकृतका रुपमा चिनाउन सफल भएका छन् ।

थापाको व्यवसायिक जीवनको अधिकांश समय राष्ट्रिय प्रहरी प्रशिक्षण प्रतिष्ठान महाराजगञ्ज र प्रहरी महानिरीक्षकको सचिवालयमा बितेको छ । उनले इन्स्पेक्टर, डीएसपी, एसपी, एसएसपी र डीआईजी हुँदा एकेडेमी र सचिवालयमा काम गरेका छन् ।

इन्स्पेक्टर हुँदा उनले सल्यान, सिन्धुपाल्चोक, एकडेमी र सचिवालयमा काम गरेका छन् । प्रहरी नायब उपरीक्षक (डीएसपी) हुँदा थापाले जिल्ला प्रहरी कार्यालय, धादिङको कमाण्ड गरेका छन् भने एकडेमी र सचिवालयमा पनि बसेका छन् ।

प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) मा बढुवा भएपछि उनी कास्की र झापा जिल्ला प्रहरी प्रमुख बने । प्रहरी एकडेमी, विशेष ब्युरो र सचिवालयमा पनि बसे । प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) भएपछि प्रहरी प्रधान कार्यालयको प्रवक्ता भए । प्रवक्ता हुँदै डीआईजी भएका उनले महानगरीय प्रहरी कार्यालय, रानीपोखरीको नेतृत्व पनि सम्हाले ।

हाल एआईजीका रुपमा उनी मानव स्रोत एवं प्रशासन विभागको नेतृत्व गरिरहेका छन् ।

पाल जागिरे जीवनको अधिकांश समय फिल्डमा खटिएका अधिकृतहरु बताउँछन् । इन्स्पेक्टर हुँदा उनले वडा प्रहरी कार्यालय, धनगढी र बौद्धको नेतृत्व सम्हालेका छन् ।

त्यतिबेलै जिल्ला प्रहरी कार्यालय, काठमाडौं, नगर प्रहरी, उपत्यका प्रहरी अपराध अनुसन्धान शाखा र द्वन्द्वकालमा विशेष अपरेशनका लागि रोल्पामा खटिएका थिए ।

डीएसपी बढुवा भएपछि उनले डडेल्धुरा, काठमाडौं प्रहरीको मुद्दा शाखा र इन्टलिजेन्स, प्रधानमन्त्री सुरक्षा इकाइ, बालुवाटार, जिल्ला प्रहरी कार्यालय, नुवाकोट लगायतमा काम गरेका छन् । प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) भएपछि उनले जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषा, रुपन्देही र कास्कीको नेतृत्व गरे ।

प्रहरी महानिरीक्षकको सचिवालयमा पनि बसे । अपराध महाशाखा, दंगा प्रहरी गण, त्रिपुरेश्वरमा पनि उनी बसेका छन् भने वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) बनेपछि उनले संघीय प्रहरी इकाइ कोशीमा काम गरेका छन् ।

डीआईजी भएपछि प्रदेश नं. २ प्रहरी कार्यालय र विशेष ब्युरोको नेतृत्व पालले गरेका छन् । हाल एआईजीका रुपमा उनले अपराध अनुसन्धान तथा कार्य विभागको नेतृत्व गरिरहेका छन् ।

बढुवाको आधार

प्रहरी नियमावलीले महानिरीक्षक बढुवामा जेष्ठता, कार्यकुशलता, कार्यक्षमता, उत्तरदायित्व बहन गर्न सक्ने क्षमतालाई आधार मान्ने भनेको छ । त्यस्तै, नेतृत्व प्रदान गर्न सक्ने कुशलता तथा आफूभन्दा मुनिका प्रहरीलाई प्रोत्साहन र परिचालन गर्न सक्ने सामथ्र्यको आधारमा बढुवा गर्नुपर्ने भनेको छ ।

साथै, सरकारले उपयुक्त देखेको उम्मेदवारलाई बढुवा गर्न सकिने उल्लेख छ । यही प्रावधानका कारण प्रहरी महानिरीक्षक नियुक्तिमा पटकपटक विवाद देखिने गरेको प्रहरी अधिृकतहरु बताउँछन् ।